Araştırma Ekibi: Bülent Bilmez & Cemal Taş
Koordinasyon: Esengül Ayyıldız
Kamera: İsmail Yıldırım
Kurgu: Esengül Ayyıldız & İsmail Yıldırım
Saha Asistanları: Mert Can & Orkun Bilmez
Ses miksaj: Deniz Ünsal
1935 yılı sonunda Tunceli Vilayeti Kanunu çıkarıldı ve hemen sonrasında 1936 yılı başında Dersim denilen ‘çıban’ı kesip atmak üzere komutan-vali Orgeneral Abdullah Alpdoğan yönetiminde 4. Umum Müfettişliği kuruldu.
Acilen gerçekleşmesi öngörülen Dersim’in ‘iç fetih’ sürecini tamamlamak amacıyla, 1936 yılında hummalı biçimde yollar, okullar, kışlalar yapıldı ve silah toplama çalışmalarına girişildi.
Gerçek bir medya operasyonuyla kamuoyunda hakim kılınan ‘Dersim İsyanı’ söylemi eşliğinde, 1937 yılı yazında Dersim’de altı aşiretin önde gelenlerine ve yakınlarına yönelik kanlı operasyonlar düzenlendi.
Dönemin başbakanı İsmet İnönü tarafından Eylül ayında ‘hallolduğu’ ilan edildikten ve 1937 yılı sonbaharında yargılanan toplum önderlerinden yedisinin, olmamış bir ‘isyanın’ liderleri oldukları bahanesiyle 15 Kasım 1937 tarihinde Elazığ’da idamlarından sonra ‘Dersim Meselesi’nin tarihe karıştığı düşünülmüştü.
Ancak Celal Bayar’ın başbakanlığında bir yıla yakın süre içinde tamamlanan hazırlıklara dayanılarak 1938 yazında başlatılan askeri operasyonlar, adeta Dersim'in yok edilmesi amacını taşıyordu.
4. Müfettişlik komutasındaki birlikler tarafından yapılan ‘eşkıya takip’ operasyonlarında ve 3. Ordu manevraları adı altında Ağustos ayının ikinci yarısında gerçekleştirilen operasyonlarda, çocuk, yaşlı ve kadınlar başta olmak üzere binlerce sivil öldürüldü; köyler ve tarlalar yakılıp yıkıldı.
Bu çalışmada örnek olarak ele alınan beş toplu katliam yeri ve buralarda yaşanılanlarla ilgili anlatılanlar bu süreçte meydana geldi ve diğer tüm katliam vakaları ve yerleriyle birlikte sistemli ve detaylı araştırılmayı ve aydınlatılmayı bekliyor.
Videoyu izlemek için bakınız: https://www.youtube.com/watch?v=sVRD18qspMQ